สารปรุงแต่งอาหาร คือ วัตถุดิบที่ถูกผลิตขึ้นเพื่อใช้ในการปรุงรสอาหาร สร้างรสชาติอันน่าพึงพอใจตามความต้องการของผู้บริโภค หรือมีส่วนทำให้อาหารดูน่าทาน ยืดอายุให้ยาวนาน สามารถใช้ได้กับทั้งการปรุงอาหารสด ๆ จากเตา เช่น ร้านอาหาร ครัวเรือนทั่วไป และใช้กับอุตสาหกรรมอาหาร ดังนั้นการรู้จักทริคดี ๆ สำหรับใช้งานอย่างเหมาะสมจึงเป็นสิ่งที่ผู้ประกอบการต้องใส่ใจ เพื่อความปลอดภัยของทุกคน ไม่ส่งผลเสียต่อทั้งตนเองและผู้บริโภค
ประเภทของสารปรุงแต่งอาหาร
ประเภทของสารปรุงแต่งอาหาร สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท ซึ่งแต่ละรูปแบบเองก็มีความเหมาะสมต่อการใช้งานแตกต่างกันออกไป ดังนี้
1. กลุ่มสารปรุงแต่งที่ไม่สร้างอันตรายต่อร่างกาย
แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มย่อย ได้แก่ สารปรุงแต่งจากธรรมชาติ เช่น สีผสมอาหารที่ได้จากธรรมชาติ และสารปรุงแต่งผสมสารเคมีที่บริโภคได้ เช่น น้ำตาล น้ำปลา ซอสต่าง ๆ
2. กลุ่มสารปรุงแต่งที่ทานได้ในปริมาณเหมาะสม
เป็นกลุ่มสารปรุงแต่งที่มีส่วนผสมของสารเคมีอยู่บ้าง แต่ก็ยังจัดอยู่ในระดับที่ร่างกายสามารถรับได้ตามปริมาณเหมาะสม เช่น สีผสมอาหาร ผงชูรส สารกันบูด
3. กลุ่มที่เป็นอันตรายโดยตรงต่อร่างกาย
ไม่ควรนำมาใช้กับการเป็นสารปรุงแต่งอาหารเด็ดขาด เพราะอาจส่งผลเสียต่อร่างกายแม้ได้รับในปริมาณเพียงเล็กน้อย เช่น น้ำประสานทอง บอแรกซ์ กรดซาลิไซลิคที่ใส่ในสารกันบูด โซดาซักผ้า (โซเดียมคาร์บอเนต) เป็นต้น
เทคนิคการเลือกใช้สารปรุงแต่งอาหารอย่างเหมาะสม
1. ศึกษาฉลากหรืออ่านป้ายกำกับการใช้งาน เพื่อดูส่วนผสมที่เกี่ยวข้องของสารปรุงแต่งอาหารนั้น ๆ ต้องไม่มีสารที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ รวมถึงต้องเช็กด้วยว่าปริมาณที่เหมาะสมในการใช้งานคือเท่าใด
2. เน้นสารปรุงแต่งที่มีความปลอดภัย ไม่มีส่วนประกอบอันตรายกับผู้บริโภค หลีกเลี่ยงการใช้สารทดแทนหรือสารเทียม
3. รู้เทคนิคการใช้สารปรุงแต่งเหล่านั้นอย่างถูกต้องทั้งกับประเภทอาหาร และขั้นตอนการใส่ก่อน-หลัง เพื่อให้เกิดรสชาติ หน้าตา สีสันที่ดี ไม่ส่งผลเสียต่อผู้บริโภค
4. ก่อนการเสิร์ฟอาหาร หรือเข้าสู่ขั้นตอนการแพ็คเพื่อส่งต่อไปยังผู้บริโภคต้องมีการทดสอบ หรือ QC รสชาติให้ตรงกับความเหมาะสมของอาหารประเภทนั้น ๆ
ข้อควรระวังในการใช้สารปรุงแต่งอาหาร
จริง ๆ แล้วไม่ว่าจะเป็นสารปรุงแต่งอาหารประเภทใดที่นำมาใช้งานก็ตาม ควรมีระดับปริมาณการใช้อย่างเหมาะสม ไม่ต้องใส่มากเกินไปเพียงเพื่อให้รสชาติจัดจ้าน เพราะการทานอาหารรสจัดส่งผลเสียต่อสุขภาพในหลายด้าน และอาจทำให้บางคนเกิดอาการแพ้จากสารปรุงแต่งบางชนิดได้ทันทีหลังทาน ร้ายแรงสุดมีโอกาสถึงขั้นเสียชีวิตได้เลย แนะนำให้ใส่ตามปริมาณที่ อย. หรือแพทย์แนะนำจะดีที่สุด
